زپرتی (Zeperti):

واژه ی روسی زپرتی زندانی معنی ایسه و اونه استفاده  یادگار زمون قزاق های روسی جی ایرون  مین ایسه. او زمون وقتی سربازی زندون مین کت دیگرون اونو زپرتی گون و ای واژه کم کمی ای معنی بیته که کاروبار کسی (کراپ) خراب بوبون.

چُسان فسان:

واژة روسي  Cossani Fossani جی بیته بوبو معنی آرایش بوبو و شیک بوبو ایسه.

فکسني:

واژة روسي Fkussni جی بیته بوبو به معنی بامزه ایسه و کنایه وار اینه گونن بیخود و مزخرف.

نخاله (Nakhal):

قزاق روسون سربازخونه وؤن یادیگار  ايرون مین ایسه که زبون روسي مین آدم بي ادب و گوستاخه گوتن و مردم ازون ایشاره  چيزه اسقاط واسی و  درد نوخور هم ایستفاده گودن.

مهدی اخوان لنگرودی

مهدی اخوان لنگرودی،سال 1519 گیلکی لنگرود مین به دونیا بوما.اخوان فارغ التحصیل جامعه شناسی  مقطع کارشناسی مین دانشگاه تهران جی ایسه،نون (الون) آلمان مین اقامت دانه.رمان توسکا که ای بنویشته کس گیلانی بنویشته 264 ولگ و  اجتماعی نهیشته (موضوع) مین ایسه مجموع رُمانون ایرانی مین نشر ثالث چاپ برسه....

این نسک (کیتاب) روایتگر زیندگونی کسی ایسه  لنگرود مین که خیلی زیبا بنویشتهبوبو....

امیدوارم شمره خوش بی.

ترجومه

سید رضا فندرسکی

سید رضا فندرسکی سال 1535 گیلکی رودسر مین به دونیا بومه.خو تحصیلات ابتدایه روستای ماچیان مین و خو متوسطه تحصیلاته لنگرود مین تمونه گوده.خو علوم اجتماعی فوق دیپلمه مرکز تربیت معلم نوشهر جی هیته(1557)،لیسانس تاریخه دانشگا تربیت معلم تهرون جی(1564) و خو تاریخ فوق لیسانسه دانشگا تهرون جی(1568)هیته.

فندرسکی سال 1564 مین پژوهشی کارون(فعالیتون) شرو بوده.اینه وانیویسون بومی نشریات گیلون مین چاپ بوبو.نسک دیلمیان اینه اولین بنویشتوؤن ایسه.

ترجمه

*بیه پیش:

 لاجون (لاهیجان)

هوسم(رودسر)

لنگرود

کوچون(آستونه)

سیاکل

دیلمون

املش

کیاشهر

رحیم آباد

رودبار

لشت نشاء 

رامسر

*بیه پس:

رشت

انزلی

تالش

پومن(فومن)

آستارا

رضوانشهر

ماسال

شفت

صومعه سرا

منجیل

لوشان

1-غلامرضا رحمدل (لاهیجان)

2-محسن بافکر (لاجون)

3-شمس معطر(لاجون)           

4-محمد امینی(لاجون)

5-علی پور(لاجون)

6-عطاءالدین فریدونی(لاجون)

7-یونس فلاح شعبانی(لاجون)

8-بیژن نجدی(لاجون)

9-حسین وثوقی(لاجون)

10-الهام لاهیجانی(لاجون)

11-حسین شرفشادهی(لاجون)

12-داریوش صادق لاهیجانی(لاجون)

13-ناصر لنگرودی (لنگرود)

14محمد شمس لنگرودی(لنگرود)

15-زکی پور(لنگرود)

16-صائم بالایی(لنگرود)

17-هادی میرگذار لنگرود ( لنگرود)

18-قاسم حسین نژاد(لنگرود)

19-محمد شائق، البرز(لنگرود)

20-حسین شهاب کومله(لنگرود)

21-علی محمد مسیحا (لنگرود)

22-ناطق نوری(آستانه)

23-یونس رنجکش(آستانه)

24-امیرفخرموسوی(آستانه)

25-حسین علی صادقی سرشت(آستانه،کیاشهر)

26-اسحاق زاده علی(رودسر)

27-میرزا پور رودسری ( رودسر)

28-سید حسن طالب زاده (رودسر)

29-اصغر علی زاده (رودسر)

30-شعبان علی کریمی(رودسر)

31-احمد گرگین (رودسر)

32-محمدرضا قربانی(کلاچای)

33-رقیه کاویانی(سیاهکل)

34-محمد ولی مظفری(سیاهکل)

35-مصطفی رحیم پور(سیاهکل)

36-معصومه اسدی (دیلمان)

37-حسین حسین زاده (رحیم آباد)

38-محمد رضا قربانی(کلاچای)

39-محمد اسماعیل حبیبی(رودبار) ،عمارلو

40-بابک قلی زاده (رودبار)

41-محمد علی محمدی (رودبار)

لشت نشا مین هم گیلکی بیه پیش گب زنن هم گیلکی بیه پس ولی امه فقط اوشونی به بیه پیش شعر بوته دنن اره نیویسینیم.

42-سید رضا پیکرستان(لشت نشا)

43-غلامرضا توچانی(لشت نشا)

44-فرزاد دعایی(لشت نشا)

45-فاطمه معتدل(لشت نشا)

46-بابایی پور(؟؟؟)

47- احمد بابایی

داریوش صادق لاهیجانی

مو دوس دانم تی مهر و تی وفایه        تی کاس چشمون و تی زلف طلایه

تی امــره تا ابد ای گــول یه رنگـم        توو هــم دِ تـرکــا کـــون  ناز و  ادایـه

هادی میر گذار لنگرودی

می دیل دِ خون بوبو از غم نسا جون      شب و روزون گینه ماتم نسا جون

ندانــم روز و شــو آروم تـــی ویســین      بیــه می ورجه تَ بینم نسـاجون

*********

تو که ای گول می امره آشنایی        قشنگ و نـــازنین و دلربـایــی

چــره یکــدفعه مَ از یـاد بـــبردی        مگه در دام عشقس مبتلا بی

میرزا پور رودسری

پـــورا بـــو آســمانه نور مهتــاب        می دیل بی تاب می چومان نایه خواب

بُشم یار خـــانه پهلو دوخوسـم        دوخوســم تا بیـــرون بایـــه مـی آفتـاب

الهام لاهیجانی

بیه لاکو تی دوری کوشتره مَ       بوبوم دیوانه تـوری کوشـتره مَ

چقد صبر لاکو تا به کی صـبر       بیه که ای صبوری کوشتره مَ

.

.

.

امه بنویشته یه ایدامه ام بشین

ورنا نومی ایسه اوستا (مزدیسنویون آسمونی نسک) مین که گیلون سرزمین اطلاق بُده.

«چهاردهمی خورؤم کشور و سامؤنی  که مو - اهوره مزدا - بیافریم «وَرِنَ» چارگؤشه بو که فریدون - اژی دهاک کوتنه کس - اؤره بزاسته بوبو.- اوستا ، وندیداد،فرگرد یکم، بند18»

گرچی اوستا مین امه مردمونه پیرو دروغ بنویشته ولی خو امه اوتوری که مقدونین و اربون و مغولون و روسون جلو امه سرزمین جی دیفاع بُدیم کیانیون شاهون جلو نی امه سرزمین دفاع بُدیم. البته امه که زرتوشتیون جلو دفاع بدیم و اوشون دین زور شمشیر امره قُبیل نُدیم کمکمی امنم مزدیسنا دین پیروی بدیم نه زور امره بلکن امه اختیار و خواست امره هیتو که اربون سر فرود نردیم ولی بد موسلمونَ بُیم.

ای وؤته خرده اوستا جی بیرون هکشیم:

«زور بدهاد ته ای هوشبام(سو ورچهِ،سو دفر)هینه واسی اونهِ او پیله تر همه جیِ او اورمزدا امه سرور و پیله ترهِ برگزیم سرنُگونیهِ پتیاره اهریمنِ واسی، سرنگونیِ دیو خشم خونی کاراَوزارِ واسی ، سرنوگونیِ مازندرون دیوون واسی ، سرنوگونیِ  وَرِنَ *همته دیوون و دروغپرستون واسی. »                

       «خرده اوستا،هوشبام/2»

* ای فقره یسنا 27 فقره ی 1 جی ویته ببوکه - فقره ی 32 هرمزدیشت هم نیگا بوکونید.

اما مازندرون دیوون و ورن دروغپرستون که او زمون(زمات) هله به دین دیباره آریاییونِ بُمُونسه بُن دیوون و آریایی خودایون سیتایش گودن.تونین به جلد اول یشت س 57 و جلد دووُم س 75 وَگَرد بوکونید.

1-خورده اوستا، ابراهیم پورداود تفسیر.

                                                            ترجومه

 1

اگــرچــه نازنی تی مال روزه 

اینــم امروز جی مو تی پروزه 

دونم کرکه چیلی دانی تو خیلی 

 ولی تی اولین مرغـونه دزدی

 2

هچی مه گب نزن تیرو تفنگی  

ما نون وانه چه آجوری چه سنگی

ته مه گشنمو چشم سو بوشوکم

ندانه سرخ گول مه به قشنگی

ویشیل:فارسی مین بی مزه گونن

سس:بی مزه غذای گونن

ایژبیل:شور 

زرخ،تل:تلخ.گرچی زرخ، ادم خوشک میزاج و تله خولقم گونن

شیرین:شیرین(شانه ایتو بنویشتن و سیفا گودن:شیر+ین-شیرموسون)

دج، شتال،اپچ:گس مزه گونن(گرچی ، تلخم بنه)

ترجمه

ای گاشوماری که گیلون مین رواگ دَشت هیزاروششسد سال پشی جی شرووَ بو.آغاز ای گاهشوماری برابری کونه 

17 مورداد امره که گیلون مین مردم باج و گزیت بیتنی همراه بو.

نوروز بل یکته امی دامیشک آیینون ایسه ولی ای آیین فقط گالشون (کوف نیشین گیلکون ِ بیه پیش)مئن رواگ دشت
ینی دیلمان و رودبار و گیلون ِ پی(جلگه) مئن رواگ ندشت، و فقط گیلون کوف کلات مئن و ، کوهستان شون ِ گیلکون ای رسم و آیین دشتن.

گالشی گاشوماری ایصطلاحات

شمال:کلسیا kalsiya

جنوب: نسا،نسومnasum

شرق:خوراسون،خورتوxurtow،افتو ویریسaftowviris

غرب:افتوخوسaftowfuxus،خورخوس

**************************

شوshow:شب

روچroch,ruch:روز

امرو:امروز

دیرو:دیروز

شبونه سرshabone sar: شبانگاه

چمالیم chamalim: دم غروب ،مغریب رووشن و تاریکی ،سورخ و سیا آسمون مغریب دمه گونن

پس چم pas chem: غروب،غروب دم

سوب،سوانیسرsvanisar:صبح دم

چاشتchasht:ظهر

ورچاشتvarchasht:عصر

شووانه روزshovae ruz: شبانه روز

افتوواچینaftowvwchin:غروب

افتوفوتوaftowfotow:طلوع

**************************

بهار:وهار

تابستان:تاوسونtawvason

پاییز:پئیز

زمستان:زمستون،زمسونzemeson

۱-نوروزما(نوروز بل «آتش»)                                ۱۷ مرداد تا ۱۵شهریور

۲-کورج ما                                                     ۱۶شهریور تا ۱۴ مهر

۳-اربه ما                                                        ۱۵ مهر تا ۱۴ آبان

۴-تیر ما                                                         ۱۵ آبان تا ۱۴ آذر

۵-موردال ما                                                   ۱۵ آذر تا ۱۴ دی ماه

۶- شریرما                                                      ۱۵ دی تا ۱۴ بهمن 

۷-امیرما                                                         ۱۵ بهمن تا ۱۴ اسفند

۸-آ ول ما                                                        ۱۵ اسفند تا ۲۰ فروردین

۹-سیاما                                                        ۲۱فروردین تا ۱۹ اریبهشت

۱۰-دیا ما                                                       ۲۰ اردیبهشت تا ۱۸ خرداد

۱۱-ورفنه ما                                                     ۱۹ خرداد تا ۱۷ تیر ماه

۱۲-اسفندارما                                                  ۱۸ تیر تا ۱۶ مرداد ماه

                                        ترجمه 

 چنته جی گیلکی کونشون

شیمه سال نو شیمه به خروم سالی ببی و شمره خش ببی

خودا این سال مین ایرون و امه گیلونه آبادی هدای 

و امه دیار مردومانه خوشی بدای

*** اطلاعیه***

به زودی فرهنگ لغات آنلاین گیلکی ورن ساخته میشه. جهت همکاری میتونید از واژه های گیلکی رو که بلدین با ما به اشتراک بذارین تا به نام خودتون در فرهنگ لغات ورن بذاریم.

برای همکاری با ما میتوانید در انجمن ورن عضو شده و واژه های خود را به مشتراک بگذارید.